Geruisloos glijden door kanoparadijs De Weerribben

Bij gebrek aan winters afficheert Nationaal park Weerribben-Wieden – voormalig schaatswalhalla – zich nu als kanoparadijs. Volkomen terecht.

Wie de prachtige watervilla Waterstaete Ossenzijl nr. 60 huurt, heeft ook gratis een mooie sloep tot zijn beschikking. De sloep biedt gemakkelijk plaats aan een gezelschap van acht volwassen personen. Daarbij is er ook nog genoeg ruimte om bijvoorbeeld een goed gevulde ‘picknickmand’ mee te nemen. Zo maak je gemakkelijk een dag lang een fantastische tocht door de kanalen en sloten in de omgeving van Ossenzijl. Een ervaring die ik je van harte kan aanbevelen.

Een activiteit van dezelfde orde, maar tóch weer heel anders, is het varen met een kano. Leest daarvoor het artikel hieronder.

Met dank aan Annemarie Bergfeld

Het tafereel is van een onalledaagse knusheid. Hortensia’s leunen zwaar tegen de huisjes aan de gracht. Een man trekt een karretje over het jaagpad. Een heg wordt gesnoeid. Daar komt een motorboot aangetuft. Voor de zoveelste keer deze ochtend draait de brugwachter de fietsbrug over de gracht open. Door zijn open raam zwaait hij een klompje aan een touw naar buiten. Op het bord naast zijn brugwachtershuisje staat dat passerende schippers geacht worden er €2,20 bruggeld in te laten glijden.

“Hoi Trui”, roept de brugwachter tegen een dorpsgenote die aan de overkant staat te wachten. “Ha Kees”, klinkt het. Het gesprek pingpongt van de ene oever naar de andere.

Brugwachter Kees. Foto Annemarie Bergfeld

Alsof het niet genoeglijk genoeg is, sla ik dit ook nog eens gade vanonder de pruimenboom voor café ’t Lokaal, gevestigd in het voormalige hervormde kerkje van Kalenberg. Hoe ik zo in dit Ot-en-Sien- plaatje beland ben? Vanuit Ossenzijl, over de Kalenbergergracht, per kano.

Moerasbosjes

In tijden dat vorst nog niet iets uit een geschiedenisboek was, stonden de Weerribben bekend als het schaatsparadijs van Nederland. Een mozaïek van land en water met een kruispatroon van vaarten tussen rietvelden en moerasbosjes. De rietgedekte huisjes en de bruggetjes aan de centrale Kalenbergergracht maken het plaatje af. Giethoorn, maar dan zonder toeristen. IJspretschilder Avercamp zou er zijn vingers bij afgelikt hebben.

Met het schaatsen lijkt het voorbij – voorgoed voorbij. Maar waar het in tijden van ijs genieten op de schaats is, is het bij temperaturen boven nul goed kanovaren. En dat mogen meer mensen weten, vinden natuurbeheerders, horeca-ondernemers, kanoverhuurders, de kanoschool en B&B’s. Dit voorjaar riepen ze ‘Kanoparadijs Weerribben-Wieden’ in het leven. Beginnende en erva­ren peddelaars krij­gen alles aangereikt voor een paar uurtjes, of een paar dagen, op het water: van goede in- en uitstapplaatsen en duidelijk gemarkeerde routes tot kanolessen en overnachtingsmogelijkheden met bagagevervoer.

Foto Annemarie Bergfeld

Met een verrukkelijke regelmaat duiken withouten bruggetjes op. De vaarten die ze overbruggen, verdwijnen in de verte tussen rietkragen of in de omarming van een bosje. Groene verleiders zijn het, die vaarten. ‘Kies mij, kies mij’, lijken ze allemaal te fluisteren. Je zou er keuzestress van krijgen, maar zoals het perspectief vanuit een kano letterlijk anders is, zo verandert ook de gemoedstoestand op het moment dat je je tot op het niveau van de waterspiegel laat zakken. Vaartje links, vaartje rechts, rechtdoor of rechtsomkeert? Het maakt niet uit. Ik glijd geruisloos door een stille, groene wereld die verder naar niets doet verlangen. Kattestaart, valeriaan en gele lis schuiven op ooghoogte voorbij. Een tjiftjaf zit uitbundig muziek te maken, hoger klinkt de schrille gil van een buizerd, ik hoor de vleugelslag van een sperwer die achter een muur van riet omhoogvliegt. De punt van de kano klieft dwars door een pol krabbenscheer, mijn peddel duwt een waterlelieblad kopje-onder. Het maakt niet uit. Kanovaren is complete ontspanning en maximale natuurbeleving. Als je een béétje stil kunt zitten, is het is ook nog eens verbluffend eenvoudig. De enige licht-kritieke momenten zijn bij het in- en uitstappen. Dan is het zaak beheerst te werk te gaan en liefst een helpende hand te vragen de kano in evenwicht te houden.

Maaiboot

Ware evenwichtskunstenaars hier zijn de bomen. Elzen, berken en wilgen steken bijna horizontaal uit de oevers. De slappe bodem met hoge grondwaterstand geeft hun wortels weinig houvast. Worden ze te zwaar, dan vallen ze simpelweg om. Daar hoeft geen storm aan te pas te komen. Ik vind het fascinerend te bedenken dat dit landschap, waar de natuur bijna uit zijn voegen barst, meter voor meter mensenwerk is. In drie eeuwen tijd transformeerden turfwerkers een lege laagveenvlakte in een regelmatig patroon: stroken water (‘weeren’) waaruit het veen gestoken werd, stroken land (‘ribben’) waarop het veen tot turf droogde, en een doordacht stelsel van vaarten en grachten waarover pramen de brandstof afvoerden. De bosjes kwamen later spontaan op. Zou er niet gemaaid worden, dan groeide het gebied potdicht. Om te zorgen dat de vaarten niet verlanden, zet Staatsbosbeheer een maaiboot in die krabbenscheer en andere snelgroeiers uit de weg ruimt.

Foto Annemarie Bergfeld

Ook nu nog zijn de waterwegen de slagaders. Veel huizen zijn alleen per boot te bereiken, de rietsnijders voeren hun jaarlijkse oogst over het water af. Het is droevig dat we geen Avercampse winters meer hebben, maar het water van de Weerribben blijft, de knusheid ook en van het predicaat ‘kanoparadijs’ is geen letter gelogen.

Met de kano de plas over

Met De Wieden, waar eerst de turfstekers en daarna de wind grote open waterplassen achterlieten, vormt De Weerribben een van de ruim twintig nationale parken van Nederland. Er zijn acht gemarkeerde kanoroutes (7 – 70 km) die onderling te verbinden zijn. Een watervaste kaart met alle info, inclusief tips voor de beginnende kanoër, is hier te koop (€ 4,95). kanoparadijs.nl

‘Kom eerst binnen kijken om buiten meer te zien’, beveelt Staatsbosbeheer aan. Buitencentrum Weerribben verhaalt over geschiedenis, natuur en het rietsnijders-ambacht dat ook een belangrijk stempel op het uiterlijk van de Weerribben drukte. Hoogeweg 27, Ossenzijl; staatsbosbeheer.nl/buitencentra

MijnVakantiehuisJouwVakantiehuis.nl         Waterstaete Ossenzijl nr. 60  ed.pach01@gmail.com