De gestreepte waterroofkever
De gestreepte waterroofkever. Foto EIS-Kenniscentrum Insecten Jelle Reumer
Waterkevers zijn over het algemeen nogal zeldzame dieren, vooral de grotere soorten zie je niet zo vaak. De bekendste is de grote geel gerande watertor, maar er zijn er meer. De dieren behoren tot de keverfamilie der Dytiscidae, de waterroofkevers. Ze kunnen vliegen maar zijn verder sterk aan het zwemmend waterleven aangepast.
De gestreepte waterroofkever is zeldzame waterkever. Deze is voor het eerst sinds 1950 waargenomen in Drenthe. De melding bij naturetoday.com is niet alleen faunistisch interessant, maar ook bijzondere natuurmarketing.
Vooropgesteld, de soort in kwestie, de gestreepte waterroofkever Graphoderus bilineatus, is een zeldzame noordwest-Europese soort die in het Verenigd Koninkrijk en België is uitgestorven en al sinds 1992 onder de strengste beschermingscategorie is opgenomen in de Europese Habitatrichtlijn. Het zwaartepunt van de verspreiding ligt in Nederland, waar hij vooral voorkomt in het Vechtplassengebied, de Weerribben in Overijssel en in Zuidoost-Friesland.
Nu is hij gesignaleerd in het Omgelegde Eelderdiep in het uiterste noorden van Drenthe, een in 1928 gegraven kanaal om wateroverlast tegen te gaan. Het kanaal wordt tegenwoordig natuurlijk beheerd als onderdeel van het natuurgebied De Onlanden.
Een druppelvormig lichaam
Waterroofkevers, de naam zegt het, zijn rovers. Afhankelijk van hun afmeting eten ze prooien die qua maat variëren van watervlooien tot stekelbaarsjes en salamanders. De voorste twee paar poten dienen om de prooi vast te houden. De achterste zijn omgevormd tot gelede ’flippers’ waarmee de kevers door het water roeien. Dat lijkt nogal op wat we bij de zwemkrabben zien, die ook tot roeispaantjes omgevormde achterpoten hebben. Maar die leven in zee, waterroofkevers zijn aan zoet water gebonden.
De gestreepte waterroofkever is van verwante soorten te onderscheiden door een in bovenaanzicht druppelvormig in plaats van lensvormig lichaam. Een brede gele streep achter de kop is verantwoordelijk voor de Nederlandse naam.
Dat de gestreepte waterroofkever weer voor het eerst sinds 1950 is aangetroffen, zoals het bericht op naturetoday.com meldt, klopt in zoverre dat dit geldt voor de provincie Drenthe. Net over de provinciegrens, in Groningen dus, is de soort nog in 1976 gevonden. Dat is minder lang geleden.
Kleine lichtpuntjes als positief nieuws
Wat mij nu zo frappeert, is dat het met de natuur in ons overbevolkte landje zo slecht is gesteld dat er zulke kleine lichtpuntjes worden aangegrepen om eens iets positiefs te kunnen melden. En ‘voor het eerst sinds 1950 weer gevonden’ klinkt veel positiever dan verwijzen naar de actuele verspreidingskaartjes. In 2020 zijn gestreepte waterroofkevers aangetroffen in Appelscha, Kortenhoef en Hollandsche Rading; in 2019 op veel plaatsen in Friesland, een enkele maal in de kop van Overijssel en eenmaal in Loosdrecht. En in Schrapveen, vlak boven Dedemsvaart en ook in Drenthe, maar die vondst staat als ‘onzeker’ bij waarneming.nl vermeld en telt dus niet mee.
De gestreepte waterroofkever is wel degelijk een zeldzame soort, maar zeker niet afwezig in ons land. Of hij in De Onlanden altijd al ongemerkt aanwezig was of dat hij van elders is komen aanvliegen, is onduidelijk, maar het leverde een in meerdere opzichten interessant berichtje op. Echte natuurmarketing. Het woord ‘iconisch’ is zelfs gebruikt om het kevertje mee aan te duiden; dan heb je wat.
Jelle Reumer is paleontoloog. Hij bespreekt iedere week een dier dat die week in het nieuws was.